گذرنامه ایرانی، تابعیت ایرانی- قوانین- قسمت 1

نکته مهم ==> اگر حوصله خواندن مباحث تئوری را ندارید، یکراست بروید به سراغ مثالهایی که در همین پست آورده ام (که معمولا پس از خواندن آن مثالها علاقمند میشوید که برگردید و مباحث تئوری را دقیق بخوانید!)

تابعیت

تابعیت در واقع رابطه ی یک فرد با یک حکومت می باشد و به اصطلاح حقوقی به معنای عضویت یک فرد در جمعیت تشکیل دهنده ی یک دولت گفته می شود و یا به عبارتی دیگر تابعیت نشان دهنده رابطه ی سیاسی، حقوقی و معنوی یک شخص با کشوری معین است.

انواع تابعیت

1. تابعیت ذاتی

2. تابعیت اکتسابی

---

تابعیت ذاتی

   تابعیت ذاتی به تابعیتی گفته می شود که فرد به محض به دنیا آمدن به صورت اتوماتیک آن را کسب میکند. در کشورهای مختلف دنیا تابعیت ذاتی و یا اصلی از دو طریق به شهروندان اعطا میشود.

تابعیت ذاتی عموماً مبتنی بر دو سیستم است: سیستم خون و سیستم خاک. 

سیستم خون

فردی که والدین او تابعیت کشور A را دارند، او نیز تابعیت کشور A را خواهد گرفت.

تقریباً تمام کشورهای دنیا تابعیت خونی را به رسمیت می شناسند، هر چند اخیراً در بعضی از کشورهای مهاجر پذیر، محدودیت هایی را قائل شده اند.

سیستم خاک

فقط کسی که درون خاک کشور A متولد شده باشد، تابعیت کشور A را خواهد گرفت

در ایران ==> تابعیت به طور عمده بر سیستم خون متکی است==> کسی که از پدر ایرانی (در داخل ایران یا بیرون از ایران) متولد شود ایرانی است اگرچه مادرش غیرایرانی باشد.

در آمریکا و کانادا ==> تابعیت به طور عمده بر سیستم خاک مبتنی است. ( سیستم خون شرایط و قوانین خاص خود را دارد)

نکته: طبق قوانین جدید تابعیت کانادا، در صورتیکه فردی خارج از کانادا متولد شده باشد و هیچکدام از والدین کانادایی اش، متولد کانادا نباشند، تابعیت کانادایی را به صورت اتوماتیک کسب نمی کند مگر آنکه حداقل یکی از والدینش قبل از کسب تابعیت کانادایی، مهاجر کانادا بوده باشد. پس بدین ترتیب مهاجرین که تبعیت کانادایی اخذ نموده اند، لازم نیست نگران تابعیت فرزندشان در صورت به دنیا آمدن وی در خارج از خاک کانادا باشند.

ظاهرا در اروپا تنها کشور ایرلند می باشد که تابعیت خاکی را قبول دارد و در سوئد در صورتی تابعیت خاکی اعطا می شود که کودک هیچ تابعیت دیگری نداشته باشد و از پدر و مادری بی هویت به دنیا آمده باشد.

---

تابعیت اکتسابی

به تابعیتی گفته می شود که فرد در هنگام تولد آنرا کسب نکرده و بعداً به خاطر پدید آمدن شرایطی آن را اخذ نموده است که خود به چند دسته تقسیم می شود:

1. تابعیت تحصیلی

 به تابعیتی گفته می شود که در نتیجه ی اراده و درخواست فرد متقاضی صادر می شود. مثلا یک ایرانی در آلمان درخواست تابعیت آلمان میکند و در نهایت به او اعطا میشود.

2. تابعیت تبعی

  به تابعیتی گفته می شود که شخص نه به اراده خود بلکه به اراده و خواست فرد دیگری دارا می شود. مانند فرزند خوانده ای که بنابر درخواست والدین جدیدش تابعیت پدرخوانده و یا مادرخوانده ی خود را کسب می کند.

3. تابعیت تحققی

به تابعیتی گفته می شود که شخص در نتیجه ازدواج کسب می کند. 

4. تابعیت اجباری

به تابعیتی گفته می شود که فرد بر اثر اشغال و فتح کشورش توسط کشوری دیگری و یا تقسیم شدن کشوری به کشورهای کوچکتر دیگر به اجبار کسب می کند. فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و دگر کشورهای بلوک شرق از قبیل  چکسلواکی و یا یوگوسلاوی سابق را می توان از این نوع تابعیت نام برد.

5. تابعیت افتخاری

به تابعیتی گفته می شود که دولت ها به صورت استثنائی به بعضی از اشخاص بسیار مهم به پاس تقدیر از خدماتی که ارائه داده اند و یا فعالیتی که داشته اند اهدا می کند. 

6. تابعیت تجاری

  به تابعیتی گفته می شود که بعضی از دولت ها به منظور جلب سرمایه برای توسعه اقتصادی کشورشان در مقابل پرداخت مبلغ قابل توجه ای تابعیت آن کشور را اهدا می کنند.

7. تابعیت مذهبی

   به تابعیتی گفته میشود که فرد به دلیل تعلق داشتن به مذهبی خاصی، بلافاصله پس از ورودش به کشوری، تابعیت آن کشور را کسب می کند که می توان از آن کسب تابعیت اسرائیلی پس از پا گذاشتن هر مهاجر یهودی به خاک اسرائیل نام برد.

---

مثال ها

حالا اگر از مباحث تئوری بالا گذر کنیم، با در نظر گرفتن مثالهای زیر، موضوع بهتر برای شما مشخص میشود:

مثال 1:

یک مرد ایرانی در نروژ با یک خانم نروژی ازدواج میکند و صاحب فرزند میشود. 

این فرزند از نظر ایران ==> ایرانی است ==> برای ورود به ایران نمیتواند از پاسپورت نروژی اش استفاده کند و ویزای ایران بگیرد و ... ==> باید شناسنامه ایرانی و سپس پاسپورت ایرانی بگیرد ==> میتواند به ایران سفر کند.

نکته: این فرزند در صورتی که پسر باشد و 18 سال تمام داشته باشد در صورت سفر به ایران، نمیتواند خارج شود(بدلیل مشکل سربازی)

مثال 2:

یک ایرانی در نروژ حضور دارد و موفق به دریافت citizenship (حق شهروندی) نروژ شده است و دارای پاسپورت نروژی است

این فرد برای ورود به ایران باید با پاسپورت ایرانی اش وارد شود و نمیتواند از پاسپورت نروژی اش استفاده کند و ویزای ایران بگیرد و ...

مثال 3:

یک ایرانی در کشور دانمارک زندگی میکند و شهروند دانمارک است و پاسپورت ایرانی دارد. این شخص طبق قوانین ایران، ترک تابعیت کرده است. 

ار آنجایی که این فرد دیگر تبعه ایران محسوب نمیشود (ایرانی محسوب نمیشود) ==> میتواند با پاسپورت دانمارکی اش برای گرفتن ویزای ایران اقدام کند و به ایران سفر کند. از نظر ایران، این فرد یک خارجی است ==> حق رای دادن، استخدام در مناسب مهم و .... را در ایران  ندارد

مثال 4:

یک خانم باردار ایرانی که همسرش نیز ایرانی است به کانادا سفر میکنند ==> فرزند ایشان در کانادا بدنیا می آید ==> از نظر قوانین کانادا این نوزاد کانادایی است و میتواند پاسپورت کانادایی بگیرد || از نظر قوانین ایران این نوزاد ایرانی است.

مثال 5:

یک مرد افغانی که همسرش ایرانی است در ایران صاحب فرزند میشوند ==> این نوزاد از نظر ایران، ایرانی محسوب نمیشود و نمیتوان برایش شناسنامه ایرانی گرفت

نکته بسیار مهم:

یک خانم غیرایرانی در صورت ازدواج با یک مرد ایرانی، به صورت خودکار ایرانی محسوب میشود ( البته از نظر قوانین ایران)

دولت ایران موظف است به این خانم شناسنامه و پاسپورت ایرانی بدهد و این خانم فقط با پاسپورت ایرانی میتواند به ایران سفر کند.

مثال 6:

یک خانم فرانسوی با یک آقای ایرانی در فرانسه ازدواج میکنند. این خانم میتوانند از ایران درخواست کنند که شناسنامه و پاسپورت ایرانی به ایشان داده شود اما لزومی به انجام این کار نیست و میتوانند با همان پاسپورت فرانسوی به ایران سفر کنند.

نتبجه مهم:

تا زمانی که ترک تابعیت نکرده اید، ایرانی محسوب میشوید و برای تردد به ایران باید پاسپورت ایرانی داشته باشید.

بسیاری از دوستان از من میپرسند، مثلا ما در آلمان ساکن هستیم و پاسپورت آلمانی هم گرفته ایم و مثلا پاسپورت ایرانی مان گم شده یا ... آیا میتوانیم با پاسپورت آلمانی، ویزای ایران بگیریم و وارد ایران شویم؟؟ ==> پاسخ: خیر! شما تا زمانی که ایرانی هستید  باید برای ورود به کشور ایران، پاسپورت ایرانی بگیرید.

در مورد ترک تابعیت ایران، به این پست مراجعه نمایید.

نکته: در صورتی که نیاز به اطلاعات دقیق در خصوص تابعیت ایرانی دارید، باید  ماده 976 قانون مدنی را ببینید.

در نوشتن مطالب این پست از این وبلاگ نیز کمک گرفته شده است.